Een boek schrijven

Nee, ditmaal eens geen recept. Alhoewel, misschien wel een beetje. Volgens dit recept schrijf ik namelijk mijn boeken! ;) Onderstaande blogpost postte ik eerder vandaag op mijn andere blog Zoon met een gebruiksaanwijzing. Ik post hem hier ook maar. Misschien hebben jullie er ook wat aan!

"Een boek schrijven... Ik zou niet weten hoe ik daaraan moet beginnen". Het is ongetwijfeld een van de meest voorkomende reacties wanneer ik mensen vertel dat ik al enkele boeken op mijn naam heb staan. "Hoe vind je dan een uitgever?" hoor ik ook wel vaker, meestal van mensen die zelf met het idee spelen een boek te schrijven of van mensen die al ergens een (half) manuscript hebben liggen, maar nog niet goed weten wat ze er verder mee moeten. Het leek me daarom leuk mijn ervaringen met jullie te delen.


Hoe begin je aan het schrijven van een boek? 
En hoe werk je dan verder?

Ik kan natuurlijk enkel schrijven over mijn eigen bevindingen. Iedere auteur zal vast wel zijn eigen manier hebben. Het hangt er ook sterk van af welk soort boek je schrijft. Ikzelf heb bijvoorbeeld een kookboekje geschreven en het is vanzelfsprekend dat je dan anders werkt dan bij een boek over autisme.

Wat voor al mijn boeken wel geldt, is dat ik eerst een planning opmaak. Eerst groeit er in mijn hoofd een bepaald concept, waar ik geregeld even aan terug denk en waar dan ideetjes bij komen. Vervolgens maak ik op papier (of op de computer) een planning op die ik in duidelijke stappen opdeel. Dat maakt het voor mij overzichtelijk waar ik naartoe werk. Qua tijd maak ik nog niet meteen een inschatting. Dat doe ik soms wel met de tussenstappen (stap voor stap bepalen hoe lang ik eraan denk te werken). Het schrijven van een boek gebeurt bij mij ook tussen de job, het gezin, het huishouden en de andere hobby's door... Het is dus noodzakelijk voor mezelf om af en toe bewust een schrijfmomentje in te plannen; anders komt het er niet van.

Het schrijven zelf doe ik niet altijd chronologisch. Het kan zijn dat ik met de inleiding begin en eindig met het slotwoord, maar doorgaans loopt het allemaal wat door elkaar en vormt het pas na een tijd een (chrono)logisch geheel. Eens ik weet wat ik wil schrijven, komen de zinnen bij mij meestal vanzelf. Ik moet er ook wel bij zeggen dat ik altijd al een talenknobbel heb gehad, wat natuurlijk helpt bij het schrijven... Schrijf ik een fictief verhaal, dan werk ik dat niet eerst helemaal uit in mijn hoofd. Ik begin eraan met een bepaald idee en meestal ontdek ik terwijl ik schrijf samen met de personages wat er exact gebeurt en hoe het verhaal juist afloopt. Ik schrijf daarbij meestal in één keer door zonder telkens alles opnieuw te lezen en pas achteraf lees ik het hele verhaal nog eens om te kijken of alles vlot klinkt en logisch in elkaar overvloeit.

Ik werk hierbij altijd op de computer (of tablet) en als er een volledig (hoofd)stuk af is, dan print ik dat uit en lees ik het heel aandachtig woord per woord, zin per zin om alle stroefheden en eventuele fouten er nog uit te halen. Meestal herlees ik het daarna nog eens één of twee keer en daarna - of als er meerdere hoofdstukken klaar zijn - zoek ik enkele (minstens twee) mensen die het willen proeflezen. Dat is altijd erg spannend en ik kijk dan ook wel uit naar hun reacties.

Je hebt (een deel van) je manuscript klaar. Wat dan?

Er zijn natuurlijk verschillende mogelijkheden.
Je kan ervoor kiezen je boek in eigen beheer uit te geven. Dat kan je op verschillende manieren doen. Ikzelf koos bij mijn boeken in eigen beheer voor Create My Books. Mijn eerste boek Zoon met een gebruiksaanwijzing bracht ik in eerste instantie op die manier uit. Je dient je manuscript dan helemaal zelf vorm te geven (of je neemt iemand onder de arm die dat beter kan) en je hebt zelf alles volledig in de hand. Ook qua timing... Van zodra jij je boek oplaadt op de website, is het ook klaar om gedrukt te worden. Create My Books drukt telkens een boek wanneer iemand er één bestelt. ('printing on demand') Je hoeft dus géén voorraad in huis te nemen en er zijn ook geen kosten verbonden aan het opladen van je boek. Als je een ISBN-nummer wil, dan moet je daar wel voor betalen maar die kosten zijn niet hoog. Bovendien kan je zelf je 'royalties' (winst per boek) bepalen, waardoor je per boek vaak meer verdient dan van je boeken die via een uitgeverij worden uitgegeven.

Het grote nadeel van boeken die je in eigen beheer uitgeeft, vind ik dat je boek niet zomaar in de winkel te koop wordt aangeboden. Het gebeurt, maar het is uiterst uitzonderlijk dat zo'n boek in de (fysieke) boekhandel terecht komt. Je kan ze wél kopen via webwinkels zoals bol.com. Bovendien sta je helemaal zelf in voor de promotie. Maak je geen reclame, dan verkoop je geen boeken. Zo simpel is het eigenlijk... Ken je veel wegen om promotie voor je boek te maken en wil je er ook tijd en moeite in stoppen, dan kan het zeker wel werken. Mijn boek Olala Chocola! heb ik op die manier uitgegeven en ik moet zeggen dat het best aardig verkoopt voor een boek in eigen beheer, zeker nu tijdens de feestdagen! Hoe ik zelf voor promotie zorg? Mijn uitgebreide kookblog en bijhorende Facebook-pagina spelen hier een hele grote rol. Mensen komen op zoek naar lekkere gerechtjes vaak uit op mijn blog (die aardig wat bezoekers over de vloer krijgt) en vaak klikken ze door naar de pagina over mijn boek. De stap naar online bestellen is dan relatief snel gemaakt.

Een boek uitgeven via een uitgeverij heeft uiteraard ook voor- en nadelen. Maar allereerst: een uitgeverij vinden die met je in zee wil gaan is niet zo gemakkelijk. Volgens wat ik erover vond op het internet zou slechts zo'n 1% van de ingezonden manuscripten ook daadwerkelijk worden uitgegeven. Dat is natuurlijk bijzonder weinig. Je manuscript dient bijgevolg op te vallen (origineel te zijn) en het dient goed geschreven te zijn om niet meteen aan de kant gelegd te worden. Belangrijk bij het uitkiezen van een uitgeverij is dat je eerst op onderzoek gaat welke uitgeverijen jouw stijl van boek daadwerkelijk uitgeven. Je kan dat doen door te kijken door welke uitgeverijen gelijkaardige boeken werden uitgegeven en/of door websites van uitgeverijen uit te pluizen. Op die websites zie je meteen ook hoe zij het liefst manuscripten ontvangen. Sommigen kiezen voor e-mail, anderen hebben liefst een papieren exemplaar. Mijn eerste boek Zoon met een gebruiksaanwijzing was al uit in eigen beheer toen ik het aanbood bij een uitgeverij. Ik stuurde hen zowel mijn uitgeprinte manuscript als een exemplaar van mijn boek op. Ook dat is dus een mogelijkheid.

Uitgeverijen verwachten ook een begeleidend schrijven bij je manuscript. Dat moet uiteraard goed geschreven zijn. Het is ook belangrijk dat het niet te lang is, maar toch op een duidelijke, aangename manier uitlegt waarover je boek gaat.

Tenslotte moet je over een flinke portie geduld beschikken bij de meeste uitgeverijen voor je antwoord kan verwachten, als je dat al krijgt. Gelukkig liep dit bij mij al drie keer best vlot, maar ik hoorde al veel andere verhalen... Ik vermoed ook wel dat je kans op een uitgever per boek dat wordt uitgegeven stijgt. Je wordt wat serieuzer genomen dan bij een eerste boek én je hebt natuurlijk na een tijdje in de schrijverswereld wat connecties... Of je blijft - als het kan - telkens bij dezelfde uitgever, dat is nog gemakkelijker.

Kan je ook een deel van een manuscript of enkel een concept afleveren bij een uitgeverij?

Dat kan. Maar zeker als het om een eerste boek gaat, zal je volgens mij best toch al wat op papier zetten zodat de uitgever ziet dat je wel degelijk wat te bieden hebt. Ikzelf stuurde - zoals al gezegd - bij mijn eerste boek een volledig manuscript én een afgewerkt boek in eigen beheer op. Later kwamen er in samenspraak met de uitgever nog enkele stukken bij, die ik indiende volgens bepaalde deadlines. Mijn boek Tussen trots en ergernis was nog niet helemaal af toen ik al op zoek ging naar een uitgever. Ik had enkele hoofdstukken helemaal afgewerkt en de rest schreef ik toen ik al een contract had bij mijn uitgever. Dat kan dus ook. Bij mijn boek Vic heeft een tic (dat eraan komt in januari!) was er enkel een concept toen ik mijn huidige uitgever benaderde. En dat heeft dus ook gewerkt... Het voordeel was dat het concept nog wat kon wijzigen in samenspraak met de uitgever zodat beide partijen er meteen voor 100% konden achter staan. Jij weet welke boodschap je wil brengen; de uitgever weet wat er verkoopt. Die twee samenbrengen is de kunst.

Wat doet een uitgeverij voor jou?

Bij een boek in eigen beheer sta je dus helemaal zelf in voor de vormgeving en dien je ook zelf alle stijl- en taalfouten uit je manuscript te filteren. Werk je met een uitgever dan doet die dat voor jou. De uitgever bepaalt wanneer het boek wordt ingepland (en er gaat vaak heel wat tijd over voor het boek er werkelijk is); je manuscript wordt nagekeken door een taalkundige en je krijgt verbetersuggesties die je vervolgens aanvaardt of verwerpt; het boek wordt professioneel vormgegeven. De titel, de tekst op de achterflap en de inhoud... Alles gaat pas door als zowel de uitgever als jij zelf als auteur erachter staan. En natuurlijk worden alle afspraken i.v.m. het hele proces en i.v.m. de verkoop van de boeken in een contract gegoten. Zo is het helemaal officieel. Voor de promotie sta je niet helemaal zelf in. Kan je als auteur enkele promotiekanalen aanreiken dan is dat uitermate welkom; kan je zelf actief meewerken en volop reclame maken dan zal je uitgever daar zeker niet rouwig om zijn. Maar zij doen zelf dus ook moeite. Logisch, want een boek uitgeven kost een uitgeverij veel geld en ze willen uiteraard zelf ook graag wat centen verdienen... Ikzelf vind het wel fijn om mee op zoek te gaan naar allerlei promotiekanalen. En ik geniet er natuurlijk ook van als iemand van de krant of van de radio me komt interviewen of als mensen me vragen voor een groep te spreken, al kan ik niet ontkennen dat er altijd weer wat zenuwen bij komen kijken...

Verdien je veel geld met boeken schrijven?

Heel simpel: nee. Je verkoopcijfers moeten al héél hoog zijn om er echt veel geld mee te verdienen. Een auteur zoals ik (die niet bekend is dus ;)) krijgt doorgaans 7 tot máximum 10% op de verkoopprijs van een boek. Wordt een boek dus in de winkel verkocht voor € 15 dan krijg je daar als auteur slechts € 1,05 tot € 1,50 voor. De reacties die je krijgt van mensen die je echt hebt kunnen helpen met je boek en die er écht iets aan gehad hebben, zijn echter zoveel meer waard!


Heb je na deze uitleg nog vragen over het schrijven of uitbrengen van een boek? Aarzel zeker niet om ze te stellen!

Mijn boeken op een rijtje:
Zoon met een gebruiksaanwijzing, uitgeverij Houtekiet, 2012
Olala Chocola!, eigen beheer, 2013
Ooh La La Chocola!, eigen beheer, 2013 (ENGELS)
Tussen trots en ergernis, uitgeverij De Draak, 2014
Vic heeft een tic, uitgeverij Aldo Manuzio (Brevier), 2017

Reacties

Populaire posts